Gombe-þjóðgarðurinn er verndað svæði í vestanverðri Tansaníu. Garðurinn liggur meðfram ströndum Tanganyika-vatns og samanstendur af opnum gresjum og skógum með lauftrjám og sígrænum trjám. Í skógum Gombe býr best rannsakaði simpansastofn veraldar.
Skoða þennan stað

Simpansar eiga uppruna sinn í skógum Mið- og Vestur-Afríku, þar á meðal Tansaníu. Þeir halda til nálægt trjám því að fæða þeirra er að stofni til ávextir, en þeir éta þó einnig laufblöð, skordýr og lítil spendýr (meðal annars apa). Þegar gengið er í gegnum skóg fullan af simpönsum má heyra þá kallast á með hrópum og orgum. Þessi sérstöku apaköll eru hávær hróp sem simpansar nota til að láta vita af sér og eiga samskipti við aðra.
Skoða þennan stað

Árið 1957 flutti Jane Goodall 23 ára gömul til Austur-Afríku frá heimalandi sínu, Englandi, vegna ástríðu sinnar á afrískum dýrum. Hún starfaði fyrir Louis Leakey, steingervingafræðinginn fræga sem taldi rannsóknir á prímötum geta gefið vísbendingar um forsögulega forfeður manna. Ævintýraþrá Jane leiddi hana inn í skóga Gombe í júlí 1960 en það voru frumkvöðlarannsóknir hennar sem breyttu gangi nútímaprímatafræði.
Skoða þennan stað

Þegar Jane flutti fyrst til Gombe bjó hún í tjaldi með mömmu sinni, fylgdist með simpönsunum í gegnum gamlan sjónauka og skrifaði hjá sér athugasemdir með blýanti. Hún fylgdist með daglegum ferðum simpansanna og skráði hjá sér venjur þeirra og samfélagsgerð. Hún áttaði sig fljótt á að það sem hún sá var þvert á viðteknar hugmyndir um simpansa.

Í fyrstu voru simpansarnir feimnir við Jane, sem torveldaði rannsóknir. Með tíð og tíma vöndust þeir henni svo hún gat fylgst náið með þeim og jafnvel átt samskipti við þá. Hún sá simpansa hlæja, leika sér, snyrta sig, leita sér ætis og veiða. Hún varð líka vitni að ofbeldisfullri hegðun þeirra og m.a.s. simpansastríði. Með því að búa úti í náttúrunni með simpönsunum kynntist Jane leyndum heimi þeirra.

Á fyrsta árinu fylgdist Jane með simpansa að nafni David Greybeard nota grasstrá til að ná termítum út úr litlum holum. Hann notaði grasið sem verkfæri, en áður höfðu vísindamenn talið að eingöngu mennirnir notuðu verkfæri. Uppgötvun Jane gjörbylti því hvernig við lítum á samband manna og dýraríkisins. Við vitum nú að simpansar eru nánustu ættingjar mannsins og eiga 98% erfðaefnis síns sameiginleg með honum.

Jane var óhefðbundinn dýrarannsakandi að því leyti að hún gaf viðfangsefnum sínum nöfn í staðinn fyrir að notast við númer. Hún bjó til nafnakerfi þar sem afkvæmin fá nöfn sem byrja á sama staf og nafn móðurinnar. Þetta ættartré sýnir meðlimi G-fjölskyldunnar sem er hluti af stóra Kasakela-simpansaættbálknum. Nú er hægt að sjá Google, Glitter og Gossamer í Street View.

Árið 1977 var Jane Goodall stofnunin (JGI) sett á fót til þess að halda áfram rannsóknum í Gombe og breiða út vísindastarf og mannúðarhugsun Jane. Núna nær starfsemi JGI mun lengra en til Gombe því að stofnunin vinnur að því að vernda 85% simpansa og heimkynni þeirra víðs vegar um Afríku. Hún eflir einnig ungt fólk um allan heim til þátttöku í náttúruverndarverkefnum í gegnum Roots & Shoots áætlunina.

Vísindamenn við Gombe Stream Research Center starfa með rannsóknarstofum um allan heim, m.a. við Duke University, við að auka vísindalega þekkingu. Með því að leggja til grundvallar áralangar rannsóknir í Gombe geta vísindamenn spáð fyrir um áhrif búsvæðabreytinga, félagsmynsturs og sjúkdóma á samfélög simpansa. Simpansarannsóknir geta einnig veitt okkur upplýsingar um mannfólkið (t.d. hafa rannsóknir á SIV í Gombe-simpönsum hjálpað rannsóknum á HIV-vírusnum.

JGI hefur einnig komið á fót náttúruverndarverkefnum þar sem fólki gefst kostur á að vinna störf í heimabyggð og vinna að náttúruverndarmarkmiðum á sínu svæði, svo sem að byggja upp skóglendi og stöðva viðskipti með kjöt af villidýrum. Með því að fjárfesta í heilsu og menntun og veita þjálfun í auðlindastjórnun, landbúnaði og skógrækt auka CCC-verkefnin hagsæld og menningarstig íbúanna ásamt því að stuðla að verndun náttúrunnar.

Verndun simpansa snýst um að vernda heimkynni þeirra og þau ná út fyrir þjóðgarðsmörkin. JGI vinnur að því að útvega íbúum og þjóðgarðsvörðum í Afríku Android snjallsíma og spjaldtölvur með GPS. Skógarverðirnir nota tækin til að skrá og tilkynna um villt dýr og óheimilar ferðir fólks. Gögnunum er síðan hlaðið inn í skýið, þau eru greind með Google Earth Engine og deilt með viðkomandi stjórnendum.

Þegar gögnin frá skógarvörðunum og gervihnattamyndir eru skoðaðar saman geta vísindamenn sem starfa við náttúruvernd fengið yfirsýn yfir ástand heimkynna simpansa. Með framsækinni tækni geta vísindamennirnir skipulagt, innleitt og mælt aðgerðir til að vernda skógana. JGI vinnur að því að víkka skógarvörsluna út til þess að breiða staðbundna þekkingu út fyrir heimkynni simpansanna.

Með einstöku vistkerfi sínu, vandlega skrásettum simpansastofni og yfir 50 árum af stórmerkum rannsóknum má segja að Gombe sé lifandi rannsóknarstofa. Uppgötvanir sem gerðar eru í skógum Gombe má heimfæra á vistkerfi um allan heim. Gombe er svo sannarlega einstakur staður með mikilli náttúrufegurð, auk þess að vera mikilvægur griðastaður dýralífs og stór rannsóknarmiðstöð.